Ý tưởng về việc kiểm soát lượng calo giúp cải thiện sức khỏe và gia tăng tuổi thọ không phải là mới. Tuy nhiên, nghiên cứu để tìm hiểu chính xác cách mà một chế độ ăn có thể khiến bạn sống lâu hơn thì vẫn còn nhiều thách thức.

Mới đây, một nhóm các nhà khoa học đến từ Đại học Southern California, Hoa Kỳ đang thực hiện một nghiên cứu như vậy trên chế độ ăn “fasting mimicry”, tạm dịch là “giả nhịn ăn” – trong đó, lượng calo trong thực phẩm được giảm tối đa. Vì vậy, chúng ta vẫn tiêu thụ thực phẩm như bình thường, nhưng cơ thể sẽ bị đánh lừa rằng nó đang bị “bỏ đói”.

Nhịn ăn điều độ có thể giúp bạn sống lâu hơn

Với chế độ này, bạn sẽ nhịn ăn 5 ngày liên tiếp mỗi tháng, trong suốt 3 tháng. Hiệu quả của nó được kéo dài đến 6 tháng sau đó, theo nhận xét của các nhà nghiên cứu. “Chế độ ăn uống có thể tác động đáng kể lên bạn”, giáo sư Valter Longo đến từ Đại học Southern California cho biết. “Nó có thể lập trình lại cơ thể và đặt bạn trên một con đường dẫn đến cuộc sống trường thọ”.

Chết đi để được tái sinh

Trong hàng ngàn năm nay, nhịn ăn đã được thực hiện bởi nhiều cộng đồng và nền văn hóa khác nhau, trên toàn thế giới. Longo và đội ngũ của ông rất tò mò về những lợi ích mà điều này có thể mang lại.

Để đi vào cụ thể, Longo chọn tìm hiểu về những chế độ ăn uống gọi là “nhịn ăn không liên tục”. Trong đó, ông đã thử nghiệm tác động của việc nhịn ăn trong 5 ngày liên tiếp mỗi tháng. Longo cho rằng khi cơ thể đói, nó phải chuyển sang chế độ chờ.

“Khi các tế bào bị giết chết và cơ thể đi vào chế độ chờ, các tế bào gốc của bạn bắt đầu được bật lên”, ông nói. Các tế bào gốc tái tạo lại những tế bào bị mất và khôi phục khối lượng các cơ quan hay nội tạng. Cơ thể bạn sẽ như được đánh bóng và làm mới.

Sau khi các tế bào xấu chết đi, chúng được tái sinh bởi tế bào gốc

Khi các tế bào trong cơ thể già đi, chúng yếu hoặc mất chức năng. Longo tin rằng phản ứng của cơ thể khi nhịn ăn sẽ giúp chúng khôi phục lại tình trạng giống như khi còn trẻ. “Bạn đang giết chết các tế bào xấu và tái tạo chúng với các tế bào có chức năng tốt hơn”.

Chiến lược bỏ đói cơ thể

Trong một nghiên cứu năm 2015, Longo cùng các đồng nghiệp thiết lập một chế độ ăn uống đặc biệt dành cho các tình nguyện viên. Nó sẽ mô phỏng lại tác dụng của việc nhịn ăn liên tiếp 5 ngày mỗi tháng và kéo dài trong 3 tháng. Các thử nghiệm khác cũng được tiến hành ở chuột.

Những tình nguyện viên chỉ được tiêu thụ 1.000 calo cho ngày đầu tiên và giảm xuống 725 calo cho 4 ngày còn lại. Longo còn tính toán tỷ lệ cụ thể của protein, chất béo và carbohydrate trong đó để có hiệu quả tối đa. “Việc này không phải chỉ liên quan đến việc giảm calo”, ông nói.

Các loại thực phẩm trong cuộc thử nghiệm được tinh chỉnh đặc biệt trong môi trường nghiên cứu. Tuy nhiên, sẽ là khả khi để tạo một chế độ ăn tương đương cho tất cả mọi người, sử dụng nguồn thực phẩm quen thuộc hàng ngày.

“Chế độ giả nhịn ăn được thiết kế để đạt được lợi ích của việc nhịn ăn thật. Trong khi đó nó vẫn cung cấp đủ vi chất như vitamin và khoáng chất đồng thời giảm thiểu sự chịu đựng của việc nhịn ăn hoàn toàn”, Longo cho biết.

Sau 3 tháng, ông phát hiện những lợi ích của chế độ ăn trên các tình nguyện viên. Nó đến từ việc giảm trọng lượng cơ thể và các nguy cơ bệnh tim mạch. Quan sát cũng cho thấy một số lượng tế bào gốc nhất định đã gia tăng trong cơ thể họ.

“Chế độ ăn đã kích hoạt khả năng làm mới của cơ thể”, Longo nói. Nhóm nghiên cứu tính toán rằng chỉ cần 3 tháng thực hiện “giả nhịn ăn”, các lợi ích của nó kéo dài cho đến 6 tháng sau đó.

Điều này hoạt động như thế nào?

“Khi bạn nhịn đói, bạn giảm sự có mặt của protein và một số axit amin trong cơ thể. Nó giúp bạn kiểm soát một số con đường chuyển hóa trong cơ thể”, Longo nói. Những con đường chuyển hóa mà ông đề cập đến có tên TOR, PKA và IGF. Chúng thay đổi các phản ứng bên trong cơ thể, làm chết tế bào miễn dịch và thu nhỏ các cơ quan.

Việc hoạt hóa những con đường chuyển hóa này là lý do tại sao các thành phần trong chế độ ăn, ví dụ như protein, cần được kiểm soát vì “có thể bạn sẽ không kích hoạt những con đường chuyển hóa đúng”, Longo nói.

“Khi bạn khiến IGF giảm hoạt động, nó cũng giảm các yếu tốt nguy cơ liên quan đến bệnh tiểu đường và tim mạch”, Miguel Toribio-Mateas, Chủ tịch Hiệp hội ứng dụng dinh dưỡng trị liệu Anh Quốc cho biết.

Theo ông, kết quả nghiên cứu đã xác định một giả thuyết rằng “một số yếu tố tăng trưởng giống hormone cần thiết cho quá trình phát triển của cơ thể, nhưng sau đó lại thúc đẩy quá trình lão hóa”. Ông cũng tin rằng những lợi ích từ chế độ ăn có hiệu quả ở cả cấp tế bào.
“Các tế bào có một danh sách những việc cần làm mỗi ngày, ví dụ như đào thải độc tố”, Toribio-Mateas nói. Sự tích lũy năng lượng dư thừa có thể phá vỡ lịch làm việc của tế bào. “Điều tiết lượng calo vì vậy có tác động rất tích cực”, ông nói. Đối với chính mình, Toribio-Mateas coi chế độ ăn uống là nền tảng cho một cuộc sống trường thọ.

Chế độ ăn này có an toàn không?

Nhịn ăn trong 5 ngày liên tiếp, nghe có vẻ đáng sợ nhưng Longo nói điều đó là an toàn, có thể tự thực hiện mà không cần có theo dõi về y tế. Chế độ ăn chỉ đòi hỏi một ý chí nhất định. Bạn sẽ có 5 ngày như vậy vào mỗi tháng và kéo dài trong 3 tháng.

Nó được so sánh với một chế độ ăn 5-2 phổ biến – trong đó, cứ mỗi tuần thực hiện 2 ngày chế độ ăn năng lượng thấp vào bất kỳ thời điểm nào. Chế độ ăn này hiện nay đang được rất nhiều người áp dụng nhưng cũng khiến không ít người bỏ cuộc. Tuy nhiên, Longo cho rằng bạn sẽ cần nhiều ý chí hơn nữa cho việc nhịn ăn 5 ngày trong tháng.

Cuối cùng, phải nhắc lại rằng nghiên cứu của Longo và đội ngũ của ông tại Đại học Southern California vẫn chưa kết thúc. Đến nay, vẫn chưa có hướng dẫn hoàn thiện cho việc thực hiện chế độ ăn này. Sẽ còn nhiều việc phải làm để điều chỉnh chúng đạt được những tiêu chí đặt ra.

Mặc dù vậy, nghiên cứu đã chỉ ra bằng chứng cho việc chế độ ăn uống có tác động đến hoạt động của cơ thể, sức khỏe và có thể là cả độ dài tuổi thọ. Longo hiện nay đã thành lập một công ty dinh dưỡng, L-Nutra, nhằm tạo lợi nhuận để đầu tư ngược lại phát triển nghiên cứu.

Toribio-Mateas nhận xét “Kết quả nghiên cứu này rất đáng khích lệ và thôi thúc chúng ta đào sâu lĩnh vực này hơn nữa”. Hy vọng trong một tương lai gần, nhiều bí ẩn về chế độ dinh dưỡng sẽ được hé lộ, con người sẽ có được những bữa ăn tối ưu mà giúp tăng cường cả sức khỏe lẫn tuổi thọ.