Vừa qua, cả thế giới liên tục xôn xao trước sự kiện hai nhà khoa học James P.Allison (Mỹ) và Tasuku được trao giải Nobel Y học 2018 nhờ tìm ra phương thức điều trị ung thư bằng phương pháp miễn dịch.

Tại Việt Nam, liệu pháp này cũng đã được Bộ Y tế cấp phép ứng dụng và dự kiến triển khai tại nhiều bệnh viện trên cả nước.

Liệu pháp ức chế miễn dịch là gì?

Giáo sư Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam cho hay: “Ung thư là một dạng “tham nhũng” xảy ra trong cơ thể con người. Khi tế bào ung thư tăng sinh không kiểm soát, tạo thành những khối u bề thế chiếm hết đất sống và chất dinh dưỡng của tế bào thường. Cơ thể suy yếu kiệt quệ vì tế bào khỏe mạnh chẳng còn gì mà sống tiếp”.

Tuy nhiên, một hiện tượng quái lạ không có lời giải suốt vài chục năm qua là trong khối u có khá nhiều tế bào miễn dịch xâm nhập vào nhưng lại ở trạng thái bất hoạt.

Nó được ví như một nhóm cảnh sát chuyên dẹp loạn nhưng khi vào đến sào huyệt lại đắp chăn nằm ngủ. Giáo sư James P Allison (Mỹ) và Tasuku Honjo (Nhật) là hai người đầu tiên tìm ra nguyên nhân tại sao như vậy.

Hai nhà khoa học liền gọi chúng là tế bào T của hệ miễn dịch. Theo đó, khi tế bào T bắt đầu tấn công, hệ miễn dịch tăng cường sản xuất một loạt phân tử nhằm tránh làm hại các mô bình thường.

Các phân tử này gọi là các chốt kiểm soát miễn dịch.Nếu ức chế được chốt kiểm, tế bào T có thể tiếp tục tiêu diệt tế bào ung thư và đây cũng là cơ sở quan trọng nhất để cho ra đời liệu pháp ức chế miễn dịch.

Bộ y tế đã cấp phép để sử dụng rộng rãi liệu pháp này

Theo tiến sĩ Lê Tuấn Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Ung bướu cho biết, từ cuối năm 2017, Bộ Y tế đã cấp visa lưu hành thuốc điều trị theo liệu pháp miễn dịch tại Việt Nam nhưng phải đến cuối năm 2018, liệu pháp này mới chính thức áp dụng rộng rãi.

Theo đó, thuốc được chỉ định điều trị cho các bệnh nhân người lớn bị ung thư hắc tố melanoma tiến triển (không thể cắt bỏ hoặc đã di căn), ung thư phổi tế bào nhỏ. Nhiều bệnh nhân ung thư bàng quang, đầu cổ… đang được tham gia thử nghiệm thuốc miễn dịch trong các nghiên cứu đa quốc gia.

Chi phí điều trị bằng thuốc miễn dịch hiện nay chưa được bảo hiểm y tế chi trả nên người bệnh phải thanh toán 100%. Giá mỗi lọ thuốc hơn 62 triệu đồng. Mỗi lần bệnh nhân sử dụng 2 lọ thuốc, phác đồ dùng thuốc 3 tuần một lần và kéo dài 1-2 năm hoặc hơn tùy thuộc vào mức độ đáp ứng thuốc của bệnh nhân.

Nhiều tình huống lâm sàng bệnh nhân phải phối hợp thuốc miễn dịch với hóa trị và xạ trị để tăng hiệu quả.

Bác sĩ Tuấn Anh cũng giải thích thêm: “Liệu pháp miễn dịch còn mới nên chi phí điều trị rất tốn kém, nó có thể giúp kéo dài thêm thời gian sống cho bệnh nhân ung thư hoặc giúp tình trạng bệnh ở trạng thái ổn định lâu dài hay nói cách khác là thuốc miễn dịch làm chậm sự tiến triển của bệnh ung thư”.

Liệu pháp này cũng có một số tác dụng phụ, giống như các bệnh tự miễn do kích hoạt bạch cầu hoạt động quá mức gây viêm não, viêm tuyến giáp, viêm phổi, viêm da, mạch máu… Tuy nhiên những tác dụng phụ này tương đối ít gặp và cũng không khó để các bác sĩ xử lý.

Liệu pháp miễn dịch chữa ung thư hiện được áp dụng tại các bệnh viện Ung bướu TP HCM, K Hà Nội, Chợ Rẫy, Bình Dân TP HCM…

Sẽ nhân rộng thêm

Cũng theo dự kiến của Bộ y tế thì vào những năm sau, các thuốc miễn dịch điều trị ung thư phổi và thận, Hodgkin lymphoma, bàng quang sẽ được đưa vào sử dụng. Nhiều loại thuốc miễn dịch khác đang được thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối trước khi ứng dụng.

Thành công của liệu pháp miễn dịch mở ra nhiều hy vọng mới, giúp kho vũ khí điều trị ung thư ngày càng phong phú, với nhiều gam màu tươi sáng hơn. Mỗi bệnh nhân sẽ có những chỉ định phù hợp, lựa chọn phối hợp với những phương pháp trước đây như phẫu trị, hóa trị, xạ trị, nội tiết, nhắm trúng đích… để có kết quả tốt nhất.

Theo WTT