90% người khỏe mạnh dùng trên 60g chất alcohol mỗi ngày có gan nhiễm mỡ. Tiếp tục uống rượu trên 40g/ngày thì 30% trường hợp gan nhiễm mỡ có nguy cơ diễn tiến sang xơ hóa gan.

Hoảng hồn vì gan phình to toàn bong bóng mỡ

Bệnh nhân Viên Quang T. hiện đang điều trị tại khoa Tiêu hóa của một bệnh viện lớn tại TPHCM. Anh này nhập viện vì các triệu chứng mệt mỏi, chán ăn, sợ mỡ, đau tức vùng gan, vàng da…

Tại bệnh viện, các bác sĩ cho làm các xét nghiệm cần thiết thì thấy gan có tình trạng bị tổn thương, siêu âm gan thấy có dấu hiệu nhu mô gan thô, tế bào gan phình to như bong bóng chứa nhiều hạt mỡ nhỏ, tẩm nhuận nhiều bạch cầu đa nhân trung tính ở các tiểu thùy gan.

Bác sĩ kết luận anh bị viêm gan nhiễm mỡ, mức độ khá nghiêm trọng mà nếu không điều trị kịp thời sẽ để lại những hậu quả nghiêm trọng.

Khi được các bác sĩ cho nhìn hình ảnh siêu âm và giải thích về tình trạng gan bị phình to của mình, anh T. giật mình hoảng hốt vì không ngờ gan mình lại bị tổn thương ngiêm trọng như vậy. Theo lời bác sĩ, anh bị viêm gan nhiễm mỡ do uống nhiều rượu.

Quả thật, trong vòng 10 năm nay, hầu như ngày nào anh cũng phải động chạm đến bia rượu, ít thì vài ba chén, nhiều thì cả xị nửa lít.
Anh mua rượu của người dân tự nấu nên rất rẻ, ít thì anh mua 3.000 đồng cũng đủ rượu uống. Hôm nào có nhiều tiền, anh mua 10.000 đồng về uống lai rai cả buổi. Anh uống rượu mà không cần ăn cơm vì theo cái lý của anh T, rượu cũng nấu ra từ gạo thì không cần phải ăn cơm nữa.

Anh T. uống rượu quen đến nỗi cảm thấy một ngày không có rượu thì mồm miệng nhợt nhạt, chân tay bải hoải.

Uống rượu lâu năm mà không thấy sức khỏe của mình có vấn đề gì, anh cứ tưởng bình thường, không ngờ đến lúc phát hiện ra thì gan của anh đã tổn thương rồi.

Bác sĩ Đinh Dạ Lý Hương, giảng viên Đại học Y Dược TP HCM cho biết, người bị gan nhiễm mỡ hầu như không có triệu chứng gì. Chỉ có một vài bệnh nhân cảm thấy hơi mệt mỏi và suy nhược, hoặc có cảm giác hơi tưng tức ở vùng dưới sườn bên phải.

Dấu hiệu này rất có thể sẽ bị người bệnh bỏ qua nên bệnh diễn tiến trong nhiều năm mà không được phát hiện. Chỉ đến khi người bệnh tình cờ đi khám được xét nghiệm máu hoặc siêu âm ổ bụng mới phát hiện ra. Nếu không được phát hiện, bệnh có thể diễn tiến nặng thành xơ gan, ung thư gan.

Uống nhiều bia rượu – gan nhiễm mỡ và hơn thế nữa

Các thống kê cho thấy, người Việt Nam tiêu thụ rất nhiều bia rượu. Hàng năm, trung bình người Việt tiêu thụ 27,4 lít bia rượu, gấp hơn 4 lần mức tiêu thụ trung bình trên toàn thế giới.

Tổng lượng bia rượu tiêu thụ trong nước năm 2013 đã lên đến con số 3 tỷ lít. Trong đó có tới 48,5% nam giới Việt Nam có sử dụng loại thức uống này.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, rượu bia khi vào cơ thể thì chỉ có 2-8% bài tiết qua mồ hôi, nước tiểu, hơi thở, còn lại hấp thụ vào gan, thận; đặc biệt gan là cơ quan đón nhận đầu tiên. Chính vì vậy, nếu một người uống nhiều bia rượu, gan sẽ là nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ tích tụ trong các tế bào gan, làm trọng lượng gan tăng lên khoảng 5%. Ngoài những nguyên nhân như bệnh tiểu đường type 2, tăng mỡ máu, lao, viêm gan C mạn tính, nhiễm chất đồng, dùng liều cao và kéo dài một số thuốc như corticoid, tétracycline, oestrogen, thuốc chữa ung thư… thì uống rượu là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng bệnh lý này.

Bác sĩ CKII Trần Ánh Tuyết, Phòng khám đa khoa quốc tế Yersin cho biết, các khảo sát ghi nhận ở 90% người khỏe mạnh dùng rượu bia nhiều, trên 60g chất alcohol mỗi ngày có gan nhiễm mỡ. Tiếp tục uống rượu trên 40g/ ngày thì tỷ lệ 30% trường hợp gan nhiễm mỡ có nguy cơ diễn tiến sang xơ hóa gan.
Tại khoa Siêu âm Bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh nhân gan nhiễm mỡ chiếm gần 10% tổng số ca bệnh được phát hiện hằng ngày.

Khi uống bia rượu, chất cồn trong đó làm gia tăng tiêu hủy lipid ở các mô ngoại biên và gia tăng lượng acid béo tự do từ mô mỡ đến gan, vì vậy tăng tích lũy triglyceride tại gan.

Cụ thể, chất cồn trong rượu bia khiến tế bào Kupffer – một đại thực bào nằm ở xoang gan bị kích hoạt làm gián đoạn quá trình oxy hóa acid béo, làm tăng tích lũy và giảm ly giải chất béo, gây mỡ hóa tế bào gan.

Bên cạnh đó, chất cồn cũng có tác động thúc đẩy chuyển dịch các độc tố, vi khuẩn từ ruột vào gan, khiến những người uống nhiều rượu bia dễ bị nhiễm độc. Các độc tố này làm tế bào Kupffer bị kích hoạt quá mức sản xuất các chất gây viêm, gây hoại tử tế bào gan dẫn đến viêm gan nhiễm mỡ do rượu bia.

Diễn tiến nặng của gan nhiễm mỡ có thể gây xơ gan, dẫn đến ung thư gan. Nếu nguyên nhân do rượu thì khả năng diễn tiến thành viêm gan mãn tính và xơ gan là trên 50%.

TS Lê Thành Lý, Trưởng khoa Nội Tiêu hóa – Gan mật Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết, những người bị gan nhiễm mỡ do rượu, bệnh sẽ hồi phục nếu bệnh nhân từ bỏ thứ đồ uống này. Những trường hợp gan nhiễm mỡ không kèm viêm gan thường có một giai đoạn lâm sàng lành tính 10-15 năm. Còn ở những người có kèm viêm gan, có đến 25% sẽ tiến triển đến xơ gan trong cùng thời gian đó.