Người tiêu dùng Châu Âu với sức tiêu thụ hàng năm của các loại đồ uống đóng chai nói chung hơn 310 tỉ lít /năm, tức gần gấp 74 lần Việt Nam. Người dân nơi đây có những tiêu chí lựa chọn sản phẩm đáng học hỏi, nhất là với những quốc gia cũng tiêu thụ mạnh sản phẩm này như Việt Nam.
Tờ The Guardians đã tiến hành một khảo sát trên diện rộng năm 2012 ở 10 nước lục địa già: Anh, Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Phần Lan, Bỉ, Áo. Một phần kết quả cho thấy mức độ am hiểu, thông minh khi lựa chọn thực phẩm đóng gói / chai của hầu hết người trưởng thành các nơi này được xếp vào hàng “như một chuyên gia ngành thực phẩm”.
Người viết tổng hợp 5 tiêu chí lựa chọn sản phẩm đóng gói / chai có tính thực tiễn cao nhất khi áp dụng ở Việt Nam:
1. Thông tin dinh dưỡng: Bao nhiêu là đủ ?
Tìm kiếm trên Google bạn sẽ dễ thấy vô số thông tin trái chiều về hàm lượng từng vi chất dinh dưỡng, do các thông tin này phần lớn biên dịch từ nước ngoài, hoặc chung chung không nêu rõ đối tượng áp dụng.
Có một cách đơn giản người châu Âu thường áp dụng: Ứng dụng trên ĐTDĐ. Với từ khoá NUTRITION FACTS / NUTRITION CALCULATOR, người dễ tìm thấy hàng loạt app miễn phí cho cả máy iOS và Android. Chỉ cần nhập đầy đủ thông tin yêu cầu, bạn dễ dàng tìm ra quota từng loại dinh dưỡng cho mình.
Vd: Một người Nữ Việt Nam, nghề nghiệp kế toán, chưa gia đình, 24 tuổi, cao 1m55, nặng 43kg, chế độ dinh dưỡng 3 bữa chính 60% gạo, 20% đạm cá/thịt, 5% xơ, 5% nước, đi bộ trung bình 5-8km/ngày có nhu cầu nạp thêm 48-62g Carbohydrate mỗi ngày. Nếu người này uống 1 chai tăng lực (Sting, Redbull) mỗi ngày sẽ vừa hết quota. Nghĩa là nếu ăn quà vặt, bữa phụ, trái cây ngọt sẽ có nguy cơ dư Carbohydrate dẫn đến nguy cơ tăng cân, tăng đường huyết.
2. Thành phần sản phẩm: Tự nhiên hay tổng hợp ? Độc hại hay không độc hại ?
Ngay cả các loại trà xanh được quảng bá 100% thiên nhiên nhưng thực chất chỉ 1 phần rất nhỏ thành phần được chiết xuất từ lá trà tươi, còn lại là hương liệu tổng hợp. Hay với dòng sản phẩm được quảng bá là thanh nhiệt, “tốt cho sức khỏe”, hàm lượng thảo dược trong đó chỉ dừng ở mức 13%-15%, còn lại là nước với đường. Như đã nêu bên trên, có những sản phẩm như nước tăng lực có hàm lượng Đường hoặc Carbohydrate nhiều đến mức chỉ một chai cũng đủ khiến người uống “cấm tiệt” 100% đồ ăn ngọt trong cả ngày.
Đường là thứ thành phần hầu như không thể thiếu ở tất cả các loại nước giải khát, trà xanh đóng chai, nước tăng lực. Cơ bản đường tự nhiên với lượng phù hợp rất tốt cho sức khỏe, v…v Một số nước uống phổ biến hiện nay, thành phần đường trong sản phẩm được làm ra từ 3 loại đường chính, đó là: sucrose, fructose hay dextrose.
Đường sử dụng trong ăn uống thường ngày là đường sucrose, chủ yếu làm từ cây mía, hay còn gọi là đường mía. Trong đường sucrose chia làm 2 thành phần chính là đường glucose (là loại đường tạo nhiên liệu cho các hoạt động thể chất hàng ngày của chúng ta) và đường fructose. Glucose sẽ ngấm vào máu còn fructose sẽ được chuyển về gan, chế biến thành mỡ – chất béo. Nói nôm na, việc uống nhiều nước giải khát có chứa fructose sẽ làm tăng lượng mỡ (triglyceride) trong máu nhiều hơn, gây ra rối loạn mỡ máu.
Có những thương hiệu sử dụng cả 2 loại đường sucrose và dextrose nhằm giảm chi phí & tăng tốc độ hấp thụ. Tuy nhiên dùng nhiều đường dextrose có thể gây ra các biến chứng như đi tiểu thường xuyên, tiểu gắt, ngứa ngáy, khó thở, tức ngực, môi bị co giựt, đau ngực. Đó là chưa kể đến các phụ gia, nguyên liệu tổng hợp khác như chất điều chỉnh độ axit, chất bảo quản, v…v Liệu người tiêu dùng có đủ sáng suốt để nhận ra tác hại của những thành phần sản phẩm này??? Hãy tự trang bị cho mình kiến thức và sự hiểu biết để lựa chọn sản phẩm phù hợp và tốt cho sức khỏe thật sự, thay vì để quảng cáo dắt mũi chúng ta bởi những ngộ nhận sai lầm về sản phẩm.
3. Nguồn gốc sản phẩm: Những “nhầm tưởng” thường gặp ở người Việt
Đa số người dùng Việt Nam tin vào những thông tin chia sẻ nhiều trên Internet rằng Mã Vạch có là loại Mã có thể … vạch mặt nguồn gốc sản phẩm!
Đó là kiến thức lỗi thời và không chính xác tại Việt Nam. Mã vạch không nói lên chất lượng hay thậm chí chính xác nguồn gốc sản phẩm. Theo quy định luật pháp Việt Nam, các sản phẩm nhập khẩu vào Việt Nam không bắt buộc phải thể hiện chính xác Mã Vạch của một quốc gia cụ thể nào. Có thể người tiêu cầm trên tay 1 chai nước của liên doanh Hoa Kỳ – Nhật Bản nhưng lúc quét mã vạch lại thấy nguồn gốc Việt Nam.
Thật ra, thông tin Công Ty Sản Xuất hoặc Bản Quyền Sản Phẩm đến từ quốc gia nào là thông tin quan trọng và được kiểm soát gắt gao bởi Bộ Y Tế nhất. Nếu một sản phẩm ghi là Bản Quyền / Sản phẩm của Công Ty ABC đến từ Đức, thì thông thường chất lượng sản xuất sẽ gần như tương tự ở tất cả các nhà máy Sản Xuất toàn thế giới, bao gồm Đức. Trừ một số trường hợp phải thay đổi công thức vì lý do phù hợp điều kiện bảo quản và thị hiếu từng quốc gia. Tuy nhiên sự thay đổi này khá hiếm, do Nước uống đóng chai là 1 ngành hàng đòi hỏi đồng bộ hoá cao toàn thế giới để tiết kiệm chi phí sản xuất.
Vậy, nếu thật sự quan tâm đến quốc tịch sản phẩm, người tiêu dùng chỉ cần quan tâm đến quốc tịch công ty đứng tên trên sản phẩm. Ví dụ công ty liên doanh Hoa Kỳ-Nhật Bản ABC nào đó có GPKD tại VN thường sẽ có chất lượng phù hợp tiêu chuẩn Việt Nam. Điều này nghĩa là không nhất định sản phẩm phải đi theo tiêu chuẩn của công ty mẹ Hoa Kỳ hay Nhật Bản, mà đơn thuần chỉ là “chất lượng theo tiêu chuẩn công ty ABC”. Nếu bạn muốn tìm sản phẩm theo đúng tiêu chuẩn Hoa Kỳ, đơn giản nhất là hãy tìm sản phẩm nào của công ty có trụ sở và sản phẩm bán tại chính Hoa Kỳ.
4. Hạn sử dụng: Còn hạn sử dụng nghĩa là an toàn ?
Định nghĩa “thời hạn sử dụng” là như thế nào? Là trong thời hạn nhất định,thực phẩm sẽ không có sự thay đổi về mặt lý tính ví dụ như hương vị, màu sắc, độ an toàn của sản phẩm đều được bảo đảm, nếu xảy ra vấn đề, nhà sản xuất sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm. Nhiều loại thực phẩm chưa qua chế biến (như nông sản tươi sống) hoặc thực phẩm đông lạnh không có yêu cầu về “thời hạn sử dụng”, mà chọn cách “sử dụng tốt nhất trước ngày…”(best before date), nhằm chỉ chất lượng thực phẩm hơn là độ an toàn. Nó không có nghĩa là quá ngày tháng đó thì không ăn được nữa, mà thường chỉ một phương diện nào đó sẽ không còn mang lại hương vị vốn có hoặc về cảm quan, hình thức (độ mịn, cứng, mềm) cũng sẽ không còn được chất lượng tốt như trước đó.
Tương ứng với nó còn có “used before” hoặc “used by date” (dùng trước ngày…), dùng cho các loại thực phẩm như rau quả, salad, cá, pho mát mềm, sữa, nói chung là các thực phẩm mau hỏng, có hạn ngắn. “Used before” hoặc “used by date” chỉ ra thời hạn sử dụng an toàn của thực phẩm hơn là chất lượng của nó. Có nghĩa là bạn không nên ăn hay uống các loại đồ ăn này sau ngày đã được in trên bao bì. Nếu bạn sử dụng cố những thực phẩm đã quá ngày quy định, bạn có nguy cơ bị ngộ độc.
Hầu hết nước uống đóng chai có hời hạn sử dụng từ 6 tháng đến 1 năm, nhưng người tiêu dùng nên sử dụng trong vòng 50% hạn sử dụng kể từ ngày sản xuất được in trên chai hoặc khi đã mở nắp chai thì nên sử dụng trong vòng 24h để thưởng thức được hương vị và chất lượng tốt nhất. Trên nhãn của bất kì sản phẩm nào đang lưu thông trên thị trường hiện nay đều có ghi chú về điều kiện bảo quản và thời hạn bảo quản khi sản phẩm đã mở bao bì, người tiêu dùng nên đọc kỹ và tuân thủ theo đúng sự chỉ dẫn của nhà sản xuất để sản phẩm luôn giữ được chất lượng tốt nhất, mang đến giá trị tiêu dùng cho người mua.
